Làng
Lai Xá (thuộc Kim Chung- Hoài Đức- Hà Nội) là ngôi làng đầu tiên tại
Việt Nam có nghề nhiếp ảnh từ năm 1869. Cũng từ ngôi làng này, đã có
hàng trăm nghệ nhân đi khắp Việt Nam và cả nhiều nước trên thế giới để
mở cửa hiệu nhiếp ảnh. Ông Đinh Tiến Mậu sinh năm 1935. Bố mẹ là dân Lai
Xá nhưng ông Mậu lại sinh tại Sài Gòn. Tuy nhiên ông vẫn tự hào mình là
người Lai Xá bởi: “Cha tôi ở Lai Xá vào làm nghề ở Sài Gòn từ trước năm
1930 và đưa vợ con vào theo. Mẹ tôi tuy đi theo cha nhưng vì nhà còn
mấy mẫu ruộng đang cho cấy rẽ nên cứ đến vụ là phải về quê để thu hoạch.
Vì thế hồi nhỏ tôi vừa sống ở Sài Gòn lại vừa sống ở Lai Xá, năm nào
cũng phải theo mẹ đi tàu Bắc Nam mấy bận. Khi được hơn mười tuổi, mẹ cho
tôi ra Hà Nội học nhiếp ảnh ở tiệm photo Hợp Dung, gần Bờ Hồ. Năm 1948
vào lại Sài Gòn tôi học tiếp ở tiệm ảnh Văn Vấn trên đường Bùi Thị Xuân,
chủ tiệm cũng có họ hàng với gia đình tôi. Bà Văn, vợ ông Vấn là em của
mẹ tôi. Tôi làm phụ việc thì ban đầu phải học những việc đơn giản. Sau
thì cắm đầu làm trong buồng tối, có khi vài ngày chả bước chân ra ngoài
cửa tiệm. Tôi học và làm ở đó 10 năm trước khi ra mở tiệm riêng” - Ông
Mậu kể.
Ông Mậu cũng có một thời khốn khổ bởi vốn ít lại chưa quen quản lý. 4
lần mở tiệm thì 4 lần phải dẹp khi thì do thiếu tiền thuê nhà, khi thì
chủ nhà tăng giá thuê cao quá chịu không nổi và có lần, vì thấy tiệm làm
ăn có chút lãi nên chủ nhà đuổi để tự kinh doanh. Mãi cho tới khi ông
Mậu mở tiệm ảnh Viễn Kính ở số 277 Nguyễn Đình Chiểu thì công việc của
ông mới bắt đầu ổn định. Ông Mậu chiêm nghiệm: “Ngày đó có lúc khốn khó
quá tôi đã có ý định bỏ nghề, đi kiếm việc khác làm. Nhưng rồi lại thấy
bao năm mình học nghề vất vả giờ bỏ thì phí. Và đúng như các cụ nói là
qua cơn bĩ cực tới ngày thái lai. Tiệm Viễn Kính của tôi đã làm ăn dần
ổn định”.
Ông Mậu với chiếc máy chụp hình đã từng chụp các Mỹ nhân ở Sài Gòn
Theo ông Mậu nhớ, vào khoảng năm 1965, một người quen của ông đang làm
việc tại hãng đĩa Asia - Sóng Nhạc có nhờ ông chụp hình làm bìa đĩa của
vài nữ ca sỹ trẻ. Chưa làm ảnh bìa đĩa bao giờ nên ông Mậu đã phải đi
tìm kinh nghiệm từ những người đi trước. Nhưng ông nhận thấy nhiều tấm
ảnh chân dung do tiền nhân chụp đều cùng một kiểu với nhân vật đứng
chính diện khá đơn điệu. Không hài lòng với kiểu chụp này, ông đã tìm
tới những tạp chí nhiếp ảnh nước ngoài. Rồi những tấm ảnh chân dung
trong tạp chí điện ảnh Pháp (Les Cahiers du Cinema) đã cho ông Mậu thấy
nhiều góc máy rất khác biệt trong chụp chân dung. “Tôi thấy để chụp một
nhân vật thì không phải cứ chụp chính diện mới đẹp. Rồi cả ánh sáng, sự
tương phản cũng góp phần rất nhiều. Vì thế tôi quyết định sẽ tìm cách
đột phá để làm những bộ ảnh khác biệt”. Ông Mậu đã trình làng những bộ
ảnh chân dung đầy mới mẻ, phá cách. Ban đầu các hãng đĩa cũng như các
tạp chí cũng hơi dè dặt, chỉ dám in thử. Nhưng thật bất ngờ khi các bộ
ảnh đó lại được khen ngợi và các hãng bắt đầu đặt ông Mậu chụp thường
xuyên.
Nhiều người đã tìm đến với tiệm ảnh Viễn Kính, nhờ chụp những bộ ảnh
chân dung theo phong cách mới của ông. Trong đó có nhiều nghệ sỹ, tài
tử nổi tiếng. Ông Mậu nhớ lại bộ ảnh của diễn viên điện ảnh Thẩm Thúy
Hằng- Một trong những giai nhân đẹp có tiếng ngày đó. Ngoài những tấm
ảnh về gương mặt thanh tú đầy sức thu hút của người đẹp được xưng danh
là “Người đẹp Bình Dương”, ông còn được đặt hàng chụp ảnh Thẩm Thúy Hằng
với trang phục quyến rũ. Ngày đó phụ nữ chụp hình áo tắm đã là khó
khăn, còn người đẹp như minh tinh Thẩm Thuý Hằng thì còn khó hơn nữa.
Làm sao để kiếm được một địa điểm vừa đảm bảo an toàn, vắng người nhưng
lại phải có phong cảnh đẹp, phù hợp với bộ áo tắm? Tìm mãi, ê kíp của
ông Mậu mới lựa chọn được khu suối Lồ Ồ (Dĩ An- Bình Dương hiện nay) để
thực hiện. Bộ ảnh của ông Mậu đã được khen ngợi là táo bạo, dám đột phá
và đã được dùng làm bìa cho bộ ảnh lịch Xuân của báo Phụ Nữ Ngày Mai năm
1967.
Diễn viên điện ảnh Thẩm Thuý Hằng với trang phục áo tắm trong bìa lịch 1967
Tiệm Viễn Kính của ông Mậu đã thu hút nhiều giai nhân có tiếng ở Sài
Thành như minh tinh màn bạc Kiều Chinh, ca sỹ Băng Châu, Lệ Thu, Thanh
Thúy, Giao Linh, Thanh Lan hay những nghệ sỹ cải lương như Thanh Nga,
Bạch Tuyết… chọn tiệm chụp hình Viễn Kính để lưu giữ vẻ đẹp thời xuân
sắc của họ. Không chỉ chụp hình với những người nổi tiếng, ông Mậu còn
lựa chọn những người mẫu ảnh của riêng mình. Ông Mậu vẫn nhớ có một cô
gái trẻ có cái tên khá giản dị là Nguyễn Thị Kim Sang. Khi đến chụp ảnh
tại Viễn Kính thì Kim Sang chỉ mới 17 tuổi và đang là học sinh trường
Huỳnh Khương Ninh- Sài Gòn. Không ai biết đến cô gái trẻ này cho tới khi
bộ ảnh của Kim Sang do ông Mậu chụp đã đoạt giải Hoa hậu ảnh do báo Phụ
Nữ Ngày Mai tổ chức.